Bệnh nhược thị (mắt lười) ở trẻ em: Nguyên nhân, dấu hiệu và “thời điểm vàng” để điều trị
Khi đưa con đi khám mắt, nhiều bậc phụ huynh bất ngờ khi nghe bác sĩ chẩn đoán con bị bệnh nhược thị, hay còn gọi là “mắt lười”. Đây là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây suy giảm thị lực ở trẻ em. Điều đáng nói là, nhược thị không phải là một bệnh lý tại mắt mà là một vấn đề về sự phát triển của não bộ.
May mắn là, nếu được phát hiện và can thiệp kịp thời trong “thời điểm vàng”, thị lực của trẻ hoàn toàn có thể được phục hồi. Bài viết này sẽ cung cấp cho các bậc cha mẹ những kiến thức cần thiết nhất về căn bệnh này.
Bệnh nhược thị (mắt lười) chính xác là gì?
Bệnh nhược thị (Amblyopia) là tình trạng thị lực ở một bên mắt (hoặc hiếm khi là cả hai mắt) không phát triển bình thường dù không có bất kỳ tổn thương thực thể nào tại mắt. Nguyên nhân là do não bộ không nhận được tín hiệu hình ảnh rõ nét từ một mắt trong thời gian dài, dẫn đến việc nó “bỏ qua” hoặc “ức chế” tín hiệu từ mắt đó và chỉ ưu tiên sử dụng mắt còn lại. Lâu dần, con đường thần kinh kết nối giữa mắt yếu và não bộ không phát triển, khiến mắt đó trở nên “lười biếng” và nhìn mờ.
Các nguyên nhân chính gây ra bệnh nhược thị
Bất kỳ tình trạng nào cản trở việc một mắt không thể nhìn rõ nét đều có thể gây ra nhược thị. Ba nguyên nhân phổ biến nhất bao gồm:
1. Lác mắt (Strabismus)
Đây là nguyên nhân thường gặp nhất. Khi hai mắt không nhìn thẳng hàng (một mắt nhìn thẳng, một mắt lệch vào trong, ra ngoài, lên trên hoặc xuống dưới), não bộ sẽ nhận được hai hình ảnh khác nhau. Để tránh tình trạng nhìn đôi, não sẽ chủ động “tắt” tín hiệu từ mắt bị lác, dẫn đến mắt đó bị nhược thị.
2. Tật khúc xạ (đặc biệt là Bất đồng khúc xạ)
Khi độ khúc xạ (cận, viễn, loạn) giữa hai mắt có sự chênh lệch lớn (gọi là bất đồng khúc xạ), một mắt sẽ luôn nhìn rõ hơn mắt kia. Não bộ sẽ tự động ưu tiên hình ảnh từ mắt rõ hơn và dần dần bỏ qua hình ảnh mờ từ mắt có tật khúc xạ nặng hơn, gây ra nhược thị.
3. Đục thủy tinh thể bẩm sinh và các bệnh lý cản trở thị giác
Một số bệnh lý bẩm sinh như đục thủy tinh thể, sụp mí mắt nặng… có thể cản trở đường đi của ánh sáng vào mắt. Khi hình ảnh không thể đến được võng mạc một cách rõ ràng, não bộ sẽ không nhận được tín hiệu để phát triển thị lực cho mắt đó, dẫn đến nhược thị.
Dấu hiệu nhận biết nhược thị ở trẻ em
Trẻ nhỏ thường không nhận ra một mắt của mình nhìn mờ hơn, vì vậy cha mẹ cần chú ý các dấu hiệu sau:
- Mắt lé, lác, hai mắt không nhìn cùng một hướng.
- Trẻ hay nheo một mắt hoặc nghiêng đầu khi nhìn vật gì đó.
- Khả năng định vị không gian kém, hay va vấp, đi đứng không vững.
- Không thể tập trung nhìn vào vật thể, hoặc phàn nàn nhìn không rõ.
- Kết quả sàng lọc thị lực ở trường cho thấy thị lực hai mắt chênh lệch nhau.
Tại sao phải điều trị nhược thị càng sớm càng tốt?
Não bộ của trẻ có một giai đoạn phát triển thị giác quan trọng gọi là “thời điểm vàng”, thường là **trước 7-8 tuổi**. Trong giai đoạn này, các kết nối thần kinh giữa mắt và não rất linh hoạt và có thể thay đổi. Nếu được can thiệp trong thời điểm này, não bộ có thể “học lại” cách sử dụng mắt yếu. Sau độ tuổi này, các kết nối trở nên cứng nhắc hơn và việc điều trị sẽ khó khăn hơn rất nhiều, thậm chí không thể phục hồi thị lực hoàn toàn.
Các phương pháp điều trị bệnh nhược thị hiệu quả
Nguyên tắc điều trị là **khắc phục nguyên nhân gốc rễ** và sau đó **”bắt” não bộ phải sử dụng con mắt yếu hơn**. Theo Học viện Nhãn khoa Hoa Kỳ, các phương pháp bao gồm:
- Đeo kính: Đây là bước đầu tiên và bắt buộc nếu nhược thị do tật khúc xạ. Kính giúp mắt yếu nhận được hình ảnh rõ nét, tạo điều kiện cho não bộ tiếp nhận tín hiệu.
- Bịt mắt (Patching): Bác sĩ sẽ hướng dẫn cha mẹ bịt mắt khỏe của trẻ trong vài giờ mỗi ngày. Việc này buộc não phải học cách làm việc và xử lý tín hiệu từ mắt yếu hơn.
- Sử dụng thuốc nhỏ mắt Atropine: Nhỏ thuốc vào mắt khỏe hơn sẽ làm mờ mắt đó tạm thời, cũng có tác dụng tương tự như bịt mắt, khuyến khích não sử dụng mắt yếu.
- Phẫu thuật: Nếu nguyên nhân là do lác mắt hoặc đục thủy tinh thể, phẫu thuật sẽ được thực hiện để giải quyết các vấn đề này trước khi bắt đầu tập nhược thị.
Quá trình điều trị nhược thị đòi hỏi sự kiên trì và hợp tác chặt chẽ giữa gia đình và bác sĩ. Điều quan trọng nhất là phải tuân thủ đúng lịch khám mắt định kỳ để theo dõi tiến triển.
Kết luận
Bệnh nhược thị có thể được chữa khỏi và phục hồi thị lực gần như hoàn toàn nếu được phát hiện và can thiệp đúng cách trong “thời điểm vàng”. Đừng chủ quan với bất kỳ dấu hiệu bất thường nào ở mắt của trẻ. Hãy đưa con đi khám mắt định kỳ để đảm bảo bé có một đôi mắt khỏe mạnh và một tương lai tươi sáng.
Một số sản phẩm nổi bật
🛒 Đã bán: 2424
🛒 Đã bán: 8548
🛒 Đã bán: 2845
Chuyên cung cấp đa dạng các loại thuốc kê đơn, các sản phẩm bảo vệ sức khoẻ, dược phẩm và nhiều sản phẩm chăm sóc sức khoẻ, tiêu dùng hàng ngày khác....
Gọi điện
Zalo
Messenger